حمل و نقل دریایی چیست؟
از دیگر انواع روش‌های حمل‌ونقل و باربری، حمل و نقل دریایی است.
این روش بخش بزرگ و جدانشدنی از تجارت و صنعت حمل‌ونقل است، به‌طوری‌که خدمات حمل و نقل دریایی یکی از روش‌های تأثیرگذار در تجارت بین‌المللی است.
موضوع حمل و نقل دریایی به دلیل تأثیرگذاری بر قیمت تمام‌شده کالا در کشورها جایگاه ویژه‌ای نسبت به سایر روش‌های حمل و نقل دارد.
آنچه در این مقاله می خوانید
تالی گیری چیست؟
پس از صدور اجازه، عملیات تخلیه آغاز می گردد و برای کنترل کالاهای تخلیه شده مشخصات ظاهری بسته ها بتدریج که تخلیه می شوند در فهرست هایی ثبت می گردند که این عمل را تالی گیری می گویند و با مشارکت نماینده گمرک ( بندر ) و موسسات حمل و نقل انجام می شود.
به هر حال گمرک با بندر مکلف است تا پانزده روز پس از خاتمه تخلیه با مؤسسه کشتیرانی تسویه حساب نمایند و به همین منظور قبلاً برای هر قلم بارنامه قبض انبار صادر می شود. در گام بعد شرکت حمل با صاحب کالا تسویه حساب نموده، ترخیصیه و قبض انبار را به وی تحویل می دهند و صاحب کالا با در دست داشتن این اسناد و دیگر اسناد لازم اقدام به ترخیص کالا از گمرک می نماید.
مزایای حمل و نقل دریایی
- هزینه پایین حمل کالا نسبت به دیگر روش‌های باربری
- پرداخت وجه در مقابل اسناد معتبر
- سرعت جابه‌جایی حجم بالای کالا
- ثابت بودن نرخ کرایه چون این نرخ توسط شرکت‌های بزرگ حمل و نقل تعیین میشود.
- کمترین میزان آلودگی محیط زیست
- کمترین میزان خسارت و آسیب کالا
علاوه بر این سهم حمل و نقل دريايی در جابجايی کالاها در تجارت بین‌المللی حدوداً 90 درصد كل اين تجارت را تشكيل می‌دهد.
دلایل استفاده از حمل و نقل دریایی در ایران
- دارا بودن حدود 3000 کیلومتر خطوط ساحلی
- دسترسی به دریا در شمال و جنوب کشور
- دسترسی به آب‌های آزاد (اقیانوس هند)
- قرارگیری کشور بر سر مسیر گذرگاه های ترانزیتی شمال، غرب و شرق و دسترسی به دریای خزر در شمال و دریای عمان و خلیج‌فارس در جنوب کشور
- عملکرد ارتباط‌دهنده کشورهای آسیای میانه با آب‌های جنوب کشور
انواع روش‌های حمل و نقل دریایی
در این نوع حمل و نقل، حمل بار با روش‌هایی مانند کراس استافینگ،ترانشیپ، چارترینگ و گروپاژ انجام میشود.
حمل و نقل دریایی کراس استافینگ:
حمل دریایی کالا از بندرهایی که امکان ارسال کالا به‌صورت مستقیم به ایران نمی‌باشد، به روش کراس استافینگ انجام میشود. در این روش حمل و نقل دریایی کانتینر حاوی محموله، از یک کشتی به کشتی دیگر انتقال می‌یابد. شرکت جهان پیمان بار نیز قادر به حمل دریایی به روش کراس استافینگ برای مشتریانی که تمایل به صدور مجدد بارنامه با شرایط درخواستی و موردنظر خوددارند، می‌باشد.
حمل و نقل دریایی ترانشیپ:
حمل و نقل کالا از طریق تغییر در کشتی باربری حمل ترانشیپ نام دارد. عموماً برای بندرهایی که امکان حمل دریایی کالا ازآنجا به‌صورت مستقیم وجود ندارد استفاده میشود. این روش با تخلیه و بارگیری مجدد کالا همراه است.
حمل و نقل دریایی چارترینگ:
کالاهای فله بارهایی هستند که بدون بسته به کشتی وارد می‌شوند. بارهایی مانند خاک، مواد معدنی، شکر، گندم و… ازجمله این بارها هستند.این روش برای جابه‌جایی کالاهایی که دارای حجم بیشتر هستند یا کالاهایی که بدون هیچ‌گونه بسته‌بندی بارگیری می‌شوند از روش اجاره کشتی یا چارترینگ استفاده میشود.
حمل و نقل دریایی گروپاژ و پروژه‌ای:
شاید با واژه گروپاژ آشنا نباشید ولی این واژه به معنای خرده بار است.حمل اشتراکی یا گروپاژ در شرایطی است که میزان بار شما از حجم یک کانتینر کمتر است. در این صورت حمل بار دریایی به‌صورت اشتراکی و گروپاژ تا مقصد و بندرگاه مشخص صورت می‌گیرد. گروپاژ دریایی شیوه‌ای به‌صرفه برای حمل بار دریایی در شرایطی است که اجاره کامل یک کانتینر برای فرستنده صرف اقتصادی ندارد.
انواع بار در حمل و نقل دریایی
حمل دریایی و اقیانوسی با نرخ باربری متفاوت دریا می تواند به چند دسته مختلف تقسیم شود ، که در زیر توضیح داده شده است.
حمل و نقل دریایی عمیق از دریا:
خدمات حمل و نقل با اعماق دریا به معنای حمل و نقل بین قاره ای با عبور از اقیانوس ها ، پوشش مسافت های طولانی و استفاده از کشتی های بزرگ است. حمل و نقل دریای عمیق اغلب برای کالاها ، به عنوان مثال سنگ آهن ، روغن ، سیمان و کود مورد استفاده قرار می گیرد.
حمل و نقل دریایی کوتاه (همچنین به عنوان حمل و نقل ساحلی نیز شناخته می شود):
روبروی خدمات حمل و نقل در اعماق دریا ، این نوع حمل و نقل کالا در مسافت های نسبتاً کوتاه انجام میشود. این کشتی ها که در مقایسه با کشتی های عمیق بسیار کوچکتر هستند و بعضی اوقات نیز می توانند به داخل کشور سفر کنند ، از اقیانوس عبور نمی کنند بلکه در امتداد ساحل و سایر آب ها حرکت می کنند. حمل و نقل دریای کوتاه نیز اغلب برای کالاها مورد استفاده قرار می گیرد ، گرچه حجم آنها کوچکتر است و نرخ بارهای دریایی متفاوتی را شامل می شود.
حمل و نقل دریایی داخلی:
این به معنای حمل و نقل توسط کشتی هایی با استفاده از آبراه های داخلی است که شامل رودخانه ها ، کانال ها و دریاچه ها است. حجم آن در مقایسه با حمل و نقل دریایی کوتاه و کم عمق است و کشتی ها برای آبراه های داخلی طراحی شده اند. نمونه هایی از محصولاتی که توسط آبراه های داخلی کشور حمل می شوند عبارتند از: فرآورده های نفتی ، معادن و محصولات شیمیایی.
انواع کشتیهای حمل و نقل دریایی
کشتیهای حمل و نقل دریایی با توجه به مسیری که طی می‌کنند به دو دسته تقسیم می‌شوند:
کشتیهای خطوط منظم (لاینر):
این کشتی‌ها طبق یک برنامه‌ریزی منظم تنها بر روی خطوط دریایی از پیش تعیین شده حرکت می‌کنند.
کشتیهای خطوط نامنظم (ترامپ):
این کشتی‌ها بر روی خطوط دریایی خاصی حرکت نمی‌کنند و حمل دریایی بار را به هرجایی که صاحب کالا درخواست دهد انجام می‌دهند.
بارنامه دریایی
بارنامه سندی است که از طریق آن فرستنده کالا این اطمینان را به دریافت‌کننده کالا می‌دهد که بار را به شرکت حمل و نقل تحویل داده و مشتری می‌تواند از طریق بارنامه، بار خود را تا رسیدن به کشور مقصد پیگیری کند. در حمل بار با کشتی بارنامه دریایی اهمیت ویژه‌ای دارد.
یک بارنامه دریایی باید شامل نام و آدرس و مشخصات کامل فرستنده کالا و دریافت‌کننده کالا باشد. اطلاعات تماس با هر یک از دو طرف نیز باید در بارنامه لحاظ شود. از موارد دیگری که در بارنامه ذکر میشود، قوانینی است که شرکت حمل بار دریایی برای ارسال کالا تعیین می‌کند. هر شرکت ترابری دریایی شرایط خاصی برای بارگیری و ارسال و تخلیه بار دارد که باید در بارنامه ذکر شود.
محتویات و مندرجات بارنامه دريايي
- نام و نشان کامل فرستنده کالا
- نام و آدرس کامل گیرنده کالا
- طرف ابلاغ کالا که منظور شخصی است که خط کشتیرانی باید او را مطلع نماید.
- نمایندگی خط یا بار فرابر ذی‌ربط یا نماینده صاحب کالا
- شماره بارنامه که به‌مثابه کد شناسایی برای نماینده خط یا بار فرابر است.
- بندر (محل) دریافت کالا، جایی که حمل‌کننده کالا را تحویل گرفته است.
- نام کشتی و شماره سفر
- بندر بارگیری، برای بارگیری کالا به کشتی تعیین‌شده
- بندر محل تخلیه کالا
- مقصد نهایی تحویل کالا(درصورتی‌که کشتیرانی متعهد به تحویل کالا به محلی بعد از بندر تخلیه کالا باشد.)
- شماره نوبت (ذخیره‌جا) برای حمل کالا
- علائم و شماره‌های مهروموم و شماره کانتینر در مورد محمولات کانتینری
- شرح کالا، تعداد و نوع بسته‌بندی و علائم آنها. این قسمت بدنه اصلی بارنامه را تشکیل می‌دهد و باید حاوی خبر نهایی ازجمله تعداد بسته‌ها ،نوع بسته‌بندی (کارتن، جعبه …) و شرح کالا باشد و در صورت امکان تعرفه کالا. در صورت وجود اعتبار اسنادی، شرح کالا باید با آنچه در متن L/C، آمده است مطابق باشد، ولو این‌که در متن اعتبار غلط املائی وجود داشته باشد که بایستی به همان صورت نوشته شود. البته این نکته در کشورهایی که مقررات بانکی دست‌وپا گیرند، بیشتر مصداق دارد.
- وزن محموله: درج وزن کالا به کیلوگرم
- ابعاد محموله: درج حجم محموله به مترمکعب
- تاریخ: تاریخ صدور و امضاء بارنامه
- امضاء تعداد نسخه اصلی بارنامه، درج تعداد نسخه‌های اصلی صادرشده و در بارنامه‌ای که مبین مالکیت کالا نیست، در این کادر رقم صفر (0) درج میشود.
- حساب هزینه و نرخ کرایه حمل
اصطلاحات بارنامه دریایی
- HH، به معنی از کارگاه (کارخانه) به کارگاه (HOUSE TO HOUSE)
- P.H، به معنی اسکله تا کارگاه …
- H.P، به معنی از کارگاه تا اسکله
- P.P، به معنی از اسکله تا اسکله
چند نکته در خصوص حمل بار با کشتی
- حمل و نقل دریایی از تمامی بندرهای جنوبی کشور مثل بندرعباس، بوشهر، خرمشهر، بندر امام خمینی، بندر چابهار و… صورت می‌گیرد که با توجه به امکانات بیشتر سرویس‌دهی کانتینری و تخلیه در بندرعباس و بندر بوشهر بیشتر محمولات کانتینری از این دو بندر ارسال میشود.
- حمل و نقل دریایی لوازم و کالاهای تجاری عمدتاً توسط کانتینرهایی با سایزهای 20 فوت و 40 فوت انجام میشود.
- حجم یک کانتینر 20 فوت حدود 30 مترمکعب و حجم کانتینر 40 فوت حدود 60 مترمکعب می‌باشد.
- حداکثر ظرفیت کانتینرهای معمولی 20 تن است.
- طول یک کانتینر 20 فوتی 6 متر و عرض و ارتفاع تقریبی آن 2.30 متر است.
دانلود مقاله
