مقایسه‌ی حمل و نقل ریلی یا جاده ای
در این مقاله قصد داریم پاسخ این پرسش را بیابیم که حمل و نقل ریلی یا جاده ای کدام یک بهتر است؟
آنچه در این مقاله می خوانید
می‌توان گفت که حمل و نقل ریلی نقش عمده‌ای در قسمت‌های مهمی چون صنعتی، اجتماعی و عرصه‌ی اقتصاد کشورها را دارد و در حوزه‌ی حمل‌ونقل به‌واسطه‌ی مزایایی که در مقابل سایر بخش‌های دیگر حمل‌ونقل ازجمله زمینی، دریایی و هوایی دارد، توانسته سهم قابل‌توجهی را به خود اختصاص دهد.
حمل و نقل ریلی چیست؟
قبل از بررسی حمل و نقل ریلی یا جاده ای باید به بررسی باربری ریلی بپردازیم. حمل‌ونقل ریلی به معنای جابه‌جایی کالا به‌وسیله قطارهای باربری است که در این نوع جابه‌جایی امنیت بیشتری نسبت به دیگر روش‌های حمل‌ونقل وجود دارد.
این نوع حمل‌ونقل سهم تعیین‌کننده‌ای در تولید ناخالص ملی دارد و همچنین نقش آن در توسعه بخش‌های کشاورزی، صنعت و دیگر بخش‌های اجتماعی، اشتعال‌زایی و اقتصادی است.
تاریخچه حمل و نقل ریلی در ایران:
مسئله استخراج ذغال سنگ از معادن و صادر کردن آن به خارج از کشور، مشکلی بوده که بر سر راه مردم وجود داشته است. در ابتدا سعی می‌کردند در طول معدن‌ها، سطوح همواری ایجاد کنند تا ارابه‌های حمل ذغال سنگ به راحتی از آن‌ها عبور کنند. به مرور زمان، متوجه شدند این کار کافی است نه مقرون به صرفه.
احداث اولین راه‌آهن در ایران به سال 1227 شمسی برمی‌گردد. از مبدا رشت به مقصد بندرانزلی. بقایای بازمانده از این مسیر، هنوز در محوطه اداره کل بنادر استان گیلان موجود است. 12 کیلومتر از این مسیر تا اواسط دوره رضاشاه استفاده می‌شده است.
معایب حمل‌ونقل ریلی:
یکی از معایب حمل و نقل ریلی این است که در زمان حادثه خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به شرکت حمل‌ونقل وارد می‌کند اما می‌توان گفت که میزان کشته‌های حمل‌ونقل ریلی نسبت به جاده‌ای بسیار پایین بوده و تعداد زیادی از آن‌ها کسانی هستند که به حریم ریلی تجاوز نموده‌اند.از این نوع حمل و نقل در جهت جابه‌جایی افراد یا جابه‌جایی چوب و آهن، بارهای صنعتی، مواد اولیه، کالای خشک و فله و دیگر کالاها در حجم بالا استفاده می‌شود.
مزایای حمل و نقل ریلی:
- افرادی که کالاهای زیاد و حجیمی دارند، برای حمل و نقل آن باید به شکلی آن را جابجا کنند که به صورت یکجا انجام گیرد. گنجایش واگن‌های یک قطار، به مراتب بیشتر از یک کامیون است. بنابراین حجم بیشتری از کالا را می‌توان جابجا کرد.
- حمل و نقل ریلی، نسبت به سایر روش‌های حمل و نقل، هم هزینه نقل و انتقال کمتری متحمل می‌شود و هم نیروی انسانی و انرژی کمتری برای حمل و نقل لازم است.
- همچنین حمل کالا با قطار، خطرات کمتری نسبت به سایر روش‌های حمل و نقل دارد و روشی ایمن برای انتقال کالا به شمار می‌آید.
- حمل و نقل ریلی کالا، محیط زیست را کمتر آلوده کرده و مصرف انرژی در این روش به مراتب کمتر از حمل و نقل جاده‌ای است.
- یکی از مهم‌ترین مزایای حمل و نقل ریلی، توقف کم در طول مسیر بوده، که می‌توان بدون توقف در بین مسیر، کالا را در سریع‌ترین زمان ممکن به مقصد رساند.
حمل و نقل جاده ای
پیشنیاز دیگر برای بررسی حمل و نقل ریلی یا جاده ای تعریف باربری جاده ای یا همان زمینی است. مقایسه اینکه حمل و نقل ریلی یا جاده ای کدام بهتر است؛ کار نسبتا ساده‌ای است و به سادگی می‌توان اغلب تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌ها را بیان کرد. حمل و نقل جاده‌ای یک از دیگر راه‌های انتقال بار است که اغلب به وسیله کامیون و یا تریلی انجام می‌شود. برای انجام این کار به سادگی می‌توانید به یک سازمان باربری مراجعه کنید و مراحل تحویل بار را انجام داده و زمان آن را مشخص کنید. حمل و نقل جاده‌ای مزایای و معایبی دارد که از مهم‌ترین مزایای آن می‌توان به حجم بار و هزینه اشاره کرد.
در نظر داشته باشید که هزینه بار بستگی به حجم دارد و شما می‌توانید بسته به بار خود و ماشینی که برای انتقال بار انتخاب می‌کنید هزینه را افزایش و یا کاهش دهید. معمولا برای انتقال بار از کامیون استفاده می‌شود و کامیون‌ها از اتوبان و یا جاده‌هایی که بار شما را مستقیما به مقصد هدایت می‌کند، استفاده می‌کنند. بارهایی که از طریق حمل و نقل جاده‌ای منتقل می‌شوند بسیار با یکدیگر متفاوت هستند و از این بارها می‌توان به گچ و خاک، سنگ، مواد خوراکی و حیوانات نیز اشاره کرد.
حمل و نقل ریلی یا جاده ای
برای مقایسه‌ی حمل و نقل ریلی یا جاده ای می‌توان گفت که حمل‌ونقل ریلی امکان جابه‌جایی تعداد زیادی از مسافران و یا بار را دارد و می‌تواند در مسافت‌های طولانی سوخت کمتری نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای و یا دیگر حمل‌ونقل‌ها مصرف کند.
این نوع حمل‌ونقل دارای امنیت بالایی نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای است و حتی برای محیط‌زیست نیز استفاده از این نوع حمل‌ونقل بسیار بهتر از حمل‌ونقل جاده‌ای هست.در مقایسه حمل‌ونقل ریلی با جاده‌ای می‌توان گفت که حمل‌ونقل جاده‌ای نیز در برخی موارد مزایا بیشتری نسبت به حمل‌ونقل ریلی دارد. در حمل و نقل جاده‌ای سرعت جابه‌جایی کالا بالاتر است و امنیت بیشتری در حمل‌ونقل کالا وجود دارد همچنین سبب کاهش هزینه‌های مربوط به بسته‌بندی کالا می‌شود.
در حمل‌ونقل جاده‌ای امکان دسترسی به شهرها و روستاها بیشتر است و ارائه خدمات با سهولت بیشتری صورت می‌گیرد.
ازلحاظ مصرف سوخت و انرژی ،حمل‌ونقل ریلی نسبت به سایر حمل‌ونقل‌ها به‌صرفه‌تر است و می‌توان گفت که حمل‌ونقل ریلی روشی پاک در حمل‌ونقل به‌حساب می‌آید.
مزایای حمل و نقل ریلی نسبت به جاده ای
برای مقایسه حمل و نقل ریلی یا جاده ای به موارد زیر توجه فرمایید.
ایمنی بالا:
در خصوص اولین مورد از موارد مقایسه حمل و نقل ریلی یا جاده ای باید بگم که طبق آمارهای گزارش‌شده حمل‌ونقل ریلی نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای از امنیت بالایی برخوردار است.
آلودگی کمتر هوا:
در این مورد از مقایسه حمل و نقل ریلی یا جاده ای، حمل‌ونقل ریلی می‌تواند میزان آلودگی هوا را تا 30 درصد اکسید نیتروژن و تقریباً 80 درصد هیدروکسیدها و همچنین 50 درصد هیدروکربن‌ها را کاهش دهد. می‌توان گفت که سهم آلودگی هوا برای حمل‌ونقل ریلی تنها 1 درصد است.
امنیت:
مورد بعدی از مقایسه حمل و نقل ریلی یا جاده ای امنیت است که طبق گزارش‌های به‌دست‌آمده و آمارها احتمال وقوع تصادف و یا خسارت جانی در حمل‌ونقل ریلی کمتر بوده و می‌توان گفت که حمل‌ونقل ریلی نسبت به حمل‌ونقل جاده‌ای ایمن‌تر است.
آلودگی صوتی کمتر:
در حمل‌ونقل ریلی آلودگی صوتی پایین‌تر است و در این حیطه می‌توان گفت که راه‌آهن مفیدتر بوده و طبق تحقیقات انجام‌شده سروصدا از قطارها به دلیل برد فرکانس مفیدشان، آزار و اذیت کمتری نسبت به حمل‌ونقل‌های جاده‌ای دارند.
مصرف انرژی:
در این زمینه تجزیه‌وتحلیل‌های متفاوتی وجود دارد و طبق آمار مصرف سوخت و انرژی در حمل‌ونقل‌های ریلی بسیار کمتر از حمل‌ونقل جاده‌ای است. مثلاً میزان مصرفی سوخت برای جابه‌جایی یا حمل هر 1000 تن کیلومتر در حمل‌ونقل ریلی برابر 9/104 لیتر می باشد درصورتی‌که در حمل‌ونقل جاده‌ای برابر با حدود 1/0 مصرف جاده‌ای است.
محیط زیست:
بهره گیری از حمل و نقل ریلی در زمینه حفظ محیط زیست نسبت به حمل و نقل جاده‌ای بسیار موثر است، به طوری که حمل و نقل ریلی حمل و نقل سبز نامگذاری شده است. همانطور که می‌دانید قطار برای حرکت کردن مقدار زیادی از سوخت را می‌سوزاند و ناخالصی آن به کمترین مقدار خود می‌رسد، همین امر باعث می‌شود تا آلودگی هوا کمتر شده و حمل و نقل ریلی آسیب کمتری نسبت به حمل و نقل جاده‌ای به محیط زیست برساند.
زمان رسیدن به مقصد:
زمان رسیدن به مقصد در حمل و نقل ریلی بسیار کمتر از حمل و نقل جاده‌ای است و مشکلات کمتری را برای بار شما ایجاد می‌کند. در ناوگان راه آهن، قطار دو یا سه بار در ایستگاه‌های از پیش تعیین شده توقف می‌کنند و بازرسی می‌شوند. در طرف دیگر یعنی در حمل و نقل جاده‌ای، کامیون‌ها و تریلی‌ها ممکن است که در هر پلیس راه توقف کنند و بازرسی شوند. همین امر ممکن است که باعث آسیب دیدن به محصول و کالای شما شود. برای دوری از این مشکل می‌توان از حمل و نقل ریلی استفاده کرد.
هزینه حمل و نقل ریلی یا جاده ای؟
در کشور ژاپن مقایسه‌ای بین ظرفیت و هزینه احداث راه آهن برقی با جاده صورت گرفت که در این بررسی راه آهن به صورت دو خط و جاده به صورت چهار باندی فرض شده است و حداکثر ظرفیت هر دو مورد استفاده قرار گرفت. تحت این شرایط نتیجه بررسی‌ها نشان داد که راه آهن ۳ الی ۵ برابر جاده در مقابل سطح زمین مساوی ظرفیت حمل و نقل دارد. در مورد هزینه ساخت، هزینه‌های جاده سازی در هر کیلومتر ۳ برابر در مورد ترافیک بار بیشتر است.
توسعه راه آهن سبب آبادانی کشور و امنیت ملی و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری ناوگان حمل و نقل کشور می‌شود، به طور متوسط در فاصله‌های ۲۰ کیلومتر یا کمتر با احداث ایستگاه باعث آبادانی می‌شود و از طرفی با ایجاد توانائی حمل و نقل انبوه سبب امکان جابجایی سریع نیروهای مسلح کشور شده و امنیت منطقه را برقرار می‌سازد. همانطور که آمار نشان می‌دهند هزینه‌های نگهداری ناوگان ریلی تعمیر و نگهداری لوکوموتیو و واگن‌های باری و مسافری بسیار کمتر از هزینه‌های نگداری وسایل جاده‌ای می‌باشد، همچنین نگهداری از وسایلی ریلی هزینه کمتری نسبت به وسایل جاده‌ای دارد.
سخن پایانی
در پایان می‌توان گفت که ایجاد و توسعه حمل و نقل ریلی اولا سبب عمران و آبادانی کشور خواهد شد دوما سبب صرفه‌جویی هر چه بیشتر هزینه‌های نگهداری از مسیرهای حمل‌ونقلی می‌شود.
درواقع هزینه احداث و نگهداری خطوط راه‌آهن در مقایسه با خطوط جاده‌ای بسیار کمتر است و توجیه اقتصادی بیشتری برای کشور به همراه دارد.
دانلود مقاله