تاریخچه حمل و نقل هوایی
همان‌طور که میدانید اولین ماشین پرنده در 17 دسامبر 1930 توسط برادران رایت ساخته شد. تا مدت‌ها بعدازآن مسیر تکامل و پیشرفت خود را طی نمود. تا جایی که به هواپیماهای امروزی تبدیل شد.
در ابتدا برای جابه‌جایی مرسولات پستی از حمل و نقل هوایی استفاده می‌کردند، اما باگذشت زمان و پیشرفت فنّاوری انواع مختلفی از هواپیماها روی کارآمدند.
در سال‌های بعد، استفاده از هواپیمای کوچک برای انجام مأموریت‌های شناسایی و کاربردهای نظامی و انجام فوریت‌های پزشکی و مبارزه با آفات زراعی و نقشه‌برداری هوایی و اکتشافات معدنی تدریجاً رواج بیشتری یافت.
با توسعه و تکامل روزافزون این وسیله، مردم به‌تدریج هواپیماها را به‌عنوان وسیله‌ای سریع و ایمن و شیوه‌ی جدیدی از ترابری شناختند. ازآن‌پس انجام مسافرت‌های هوایی روزبه‌روز توسعه یافت. در این راستا تعداد مسافران هوایی از 58 میلیون نفر در سال 1958 به 1000 میلیون نفر در سال 1988 فزونی یافت، چشم اندازه توسعه فعالیت هواپیمایی جهان به صورتی است که این صنعت برنامه توسعه بلندمدت خود را بر اساس 4 میلیارد نفر مسافر در 30 سال آینده تنظیم و ترسیم نموده است.
چرا حمل و نقل هوایی
از مهمترین دلایل استفاده از این روش حمل‌ونقل سرعت انتقال و امنیت بیشتر مرسوله هنگام جابه‌جایی کالاست. سرعت میانگین حمل و نقل هوایی تقریباً از ۸۰۰ کیلومتر بر ساعت یا ۴۹۷ مایل بر ساعت می‌باشد؛ بنابراین گزینه مناسبی جهت حمل کالاهایی با مدت‌زمان ماندگاری کوتاه نظیر محصولات کشاورزی و مواد غذایی است. علاوه بر این صادرات و واردات از طریق حمل و نقل هوایی سریع‌ترین راه انتقال کالاها به کشورهای موردنظر می‌باشد.
جایگاه انواع حمل و نقل هوایی در ایران
اگر بخواهیم صادقانه بگوییم، صنعت هوایی کشور هنوز نتوانسته پس از ۴۰ سال جایگاه اصلی خود را در کشور به دست آورد. البته، بخش عمده‌ای از این امر به تحریم‌های خارجی ربط دارد که امکان واردات هواپیما و متعلقات آن به کشور میسر نیست. حمل و نقل هوایی جزو محبوب‌ترین روشهای ترانزیت بوده و کمتر کسی را میتوان پیدا کرد که از یک سفر هوایی بدش بیاید. اما، متاسفانه هزینه بالای بلیت و اسکان مسافران مزید بر علت شده است تا افراد کمی از این روش به طور مستمر استفاده کنند. امری که ممکن است صنعت هوایی ایران را با خطر ورشکستگی مواجه کند.
صنعت هواپیمایی ایران در بین کشورهای منطقه رتبه یازدهم را در اختیار دارد که این موضوع چندان جالب نیست؛ چراکه ایران تا قبل از انقلاب شکوهمند اسلامی رتبه نخست را در این زمینه در اختیار داشت. این در حالی است که تعداد فرودگاه‌های ایران نسبت به قبل از انقلاب با رشد ۳۵۰ درصدی مواجه بوده و مسافران آن نیز از ۳ میلیون نفر در سال به ۲۱ میلیون در سال افزایش یافته است. با این حال نمی‌توان گفت که ایران در این سال‌ها بیکار نشسته، بلکه با تلاش‌های بی وقفه خود در تلاش بوده است تا تحولی بزرگ در صنعت هوایی کشور بپا کند.
انواع حمل و نقل هوایی
در واقع بر اساس سه فاکتور مهم حجم کالا، زمان تحویل و قیمت، نوع حمل و نقل هوایی تعیین میشود. هیچ کدام از این سه فاکتور، نسبت به یکدیگر برتری ندارند اما بسته به نیاز صاحبان کالا و افراد کاربرد دارد و امکان سهولت در جایه جایی کالا و افراد را فراهم میکند.
حمل و نقل هوایی چارتر (هم مسافر هم کالا):
هنگامی که تمام صندلی های یک هواپیما در اختیار یک شرکت هواپیمایی قرار میگیرد به آن پرواز چارتر میگویند. این پرواز غالبا برای مسیر های پرتردد کاربرد دارد تا امکان رزو بیلت در هر زمان مسیر باشد. در این روش از حمل و نقل کوتاه ترین مسیر ها را انتخاب میکند تا در ترافیک هوایی قرار نگیرید. از مهمترین مزایایی روش چارتر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- مسیر کوتاه نسبت به سایر انواع روش حمل و نقل هوایی
- امکان روز مدت دار
- امکان روز گروهی
- دربست اجاره کردن هواپیما برای مدت مشخص
- کاهش در مصرف هزینه ها
حمل و نقل هوایی سیستمی ( مخصوص مسافرین):
پرواز سیستمی با پرواز چارتر در برنامه های زمانی، هزینه بیلت و شرایط سنی تفاوت دارند. به گونه ای است که در پرواز سیستمی برنامه ها و هزینه پرواز در طول ماه مشخص بوده و امکان تغییر تاریخ بیلت برای مسافر وجود دارد اما در روش چارت اماکن تغییر تاریخ و ساعت بیلت به هیچ امکان وجود ندارد.
حمل و نقل هوایی بازرگانی (مخصوص حمل کالا):
یکی از انواع روش های حمل و نقل هوایی برای حمل کالا پرواز بازرگانی است. حمل و نقل کالا به دو روش فریت و کارگو انجام میشود که روش کارگو از لحاظ هزینه مقرون به صرفه است. در روش کارگو حمل کالا به صورت دسته جمعی بوده و افراد میتوانند بارهای خود را به همراه سایر مرسولات به مقصد ارسال کنند. ای روش مطابق با استاندار های ایمنی و توسط هواپیماهای مخصوص باربری انجام میشود.
روش فریت مربوط به حمل کالاهای مسافرین هست که قصد سفرهای طولانی مدت را دارند و تجاری نمی باشد.اکثر هواپیما ها قابلیت حمل کالا به صورت فریت را دارند.
انواع محموله‌های ارسالی با هواپیما
حمل‌ونقل کالا از طریق هواپیما به 6 دسته تقسیم میشود، البته هرکدام آن‌ها شامل قوانین ارسالی خاص خود هستند:
۱-حمل و نقل هوایی بارهای معمولی
محموله‌هایی که برای حمل آن‌ها هیچ محدودیت خاصی وجود ندارد در دسته‌ی بارهای معمولی قرار می‌گیرند. این محموله‌ها دارای شرایط خاصی برای حمل‌ونقل نیستند و خطری هنگام جابه‌جایی کالا برای هواپیما ایجاد نمی‌کنند مانند پاکت‌ها، اوراق، کتاب و نشریات، لوازم شخصی به‌جز لوازم‌آرایش و عطریات، لوازم منزل به‌جز شکستنی‌ها، محصولات پلاستیکی کارخانه‌ها، لوازم ساختمانی مانند محصولات چوبی و سرامیک و شیرآلات، لوازم‌یدکی، ابزارآلات، صنایع‌دستی، فرش، لوازم الکتریکی و برقی مانند تلویزیون، کامپیوتر غیره و بسیاری از لوازم و اشیاء دیگر که برحسب مورد در این گروه قرار می‌گیرند.
۲- حمل و نقل هوایی بارهای فاسدشدنی
محموله‌هایی که برای حمل شرایط خاصی نیازد دارند و در صورت عدم ایجاد آن شرایط، امکان خراب شدن و فاسدشدن آن‌ها می‌باشد. لذا باید برای حمل این‌گونه کالاها هواپیمای مناسب با شرایط و مقررات خاص و فضای لازم در انبار هواپیما پیش‌بینی و رزرو شود. این کالاها عبارت‌اند از: کلیه محصولات کشاورزی از قبیل میوه و تره‌بار برحسب میزان فسادپذیری آن‌ها، محصولات لبنی برحسب ماهیت آن‌ها – داروهای فاسدشدنی که مراقبت خاص نیاز دارند و باید در درجات سرمایش معین نگهداری شوند-بعضی لوازم و نمونه‌ها و کیت‌های آزمایشگاهی – اعضای بدن انسان که ازنظر پزشکی قابل‌حمل می‌باشند مانند چشم و بسیار از اعضای دیگر.
۳- بارهای حجمی و سبک
به مرسولاتی که حجم آن‌ها از وزنشان بیشتر است بارهای حجمی و سبک میگویند. برای اینکه بارهای حجمی را تشخیص دهیم باید طول و عرض و ارتفاع را برحسب سانتیمتر در هم ضرب نموده و حاصل‌ضرب را در عدد ثابت ۶۰۰۰ تقسیم نماییم عدد به دست آمده را با وزن اصلی بار مقایسه می‌نماییم عدد بزرگ‌تر وزن حجمی است که مبنای محاسبه خواهد بود.
۴-حمل و نقل هوایی بارهای خطرناک
به بارهایی گفته میشود که حتماً باید برای حمل آن‌ها شرایط خاصی ازنظر بسته‌بندی و مقدار مجاز بر اساس مقررات کتاب کالای خطرناک که توسط سازمان بین‌المللی تدوین گردیده پذیرش و ارسال گردند. این کالاها در ۹ گروه طبقه‌بندی‌شده‌اند که هرکدام مقررات خاصی دارند که در اینجا فقط نام‌برده می‌شوند. ۱-مواد منفجره ۲-گازهای قابل اشتعال ۳- مایعات قابل اشتعال ۴- اجسام قابل اشتعال ۵- مواد اکسیدکننده ۶-مواد مسری ۷-اسیدها ۸- مواد رادیواکتیو ۹- مواد متفرقه دیگر مانند مغناطیس- باطری- محصولات پلیمری- یخ خشک
این محمولات باید تحت شرایط و بسته‌بندی‌های خاص خود که در کتاب کالای خطرناک تدوین و تعریف‌شده است، توسط کارکنان باتجربه که دوره‌های پیشرفته حمل‌ونقل کالاهای خطرناک را در مؤسسات آموزشی معتبر که سازمان هواپیمایی کشوری تائید نموده باشد پذیرش شوند
۵-حمل و نقل هوایی اجساد
یکی دیگر از اقلام ارسالی از طریق حمل‌ونقل هوائی جسد انسان می‌باشد که در پروازهای داخلی و خارجی در حال انجام می‌باشد.کلیه اجسادی که با هواپیما حمل‌ونقل می‌شوند باید از طریق سازمان بهشت‌زهرا هماهنگ شوند. بر اساس هماهنگی لازم طی سال‌های گذشته بین شرکت‌های هواپیمایی و این سازمان شرایط نسبتاً خوبی در حال حاضر به وجود آمده که برای حمل اجساد مدارک لازم ازجمله جواز دفن و جواز حمل با هواپیما از سوی سازمان بهشت‌زهرا صادر و به شرکت‌های هواپیمایی معرفی می‌شوند که پس از مراجعه ۲ ساعت قبل از پرواز و چک کلیه مدارک نسبت به صدور بارنامه و ارسال اقدام می‌گردد.
۶-حمل و نقل هوایی حیوانات زنده
حیوانات زنده نیز مانند سایر محمولات از طریق هواپیما حمل‌ونقل می‌شوند که در پروازهای داخلی شامل – سگ – گربه – پرندگان و دیگر حیوانات اهلی و خانگی می‌باشند. قبل از مراجعه فرستندگان این‌گونه حیوانات به فرودگاه ایجاب می‌نماید حتماً حیوان موردنظر ازنظر بهداشتی مورد معاینه پزشک متخصص حیوانات قرارگرفته و گواهی سلامت دریافت دارد سپس با تهیه قفس مناسب برحسب نوع حیوان با هماهنگی قبلی به پایانه بار مراجعه می‌نمایند.
مزایا و معایب حمل و نقل هوایی
حال که با انواع و تعریف حمل و نقل هوایی آشنایی پیدا کردیم بد نیست باهم برخی از مزایا و معایب آن را مرور کنیم.
مزایای حمل و نقل هوایی
از مزایای حمل و نقل کالا به این روش می توان 2 مورد زیر را نام برد:
1. مهمترین عامل حمل از طریق هواپیما سرعت آن است که نسبت به حمل و نقل زمینی بسیار سریع تر می‌باشد و آن را از دیگر روش های حمل و نقل متمایز کرده است.
2. از دیگر مزیت هایی که این روش نسبت به بقیه روشها دارد می توان به ایمنی بیشتر آن اشاره کرد. مرسوله در داخل هواپیما آسیب چندانی به آن وارد نمی شود و ارسال هوایی آن احتمال آسیب دیدگی کالا را به حداقل ممکن می رساند.
معایب حمل و نقل هوایی
دو مورد از معایب آن را هم باهم بخوانیم:
1.بزرگترین مشکل این روش، هزینه ی بالایی است که نسبت به بقیه روشها دارد. که به همین دلیل خیلی از مردم روشهای دیگر را ترجیح می دهند. اگر از پس مخارج این روش بر می آیید ، این نوع بهترین گزینه برای شماست.
2. دیگر مشکلی که این روش دارد این است که با هواپیما نمی شود هرنوع کالایی را پست کرد. معمولاً کالاهایی با ابعاد متوسط و با حجمی سبک از طریق هواپیما قابل حمل هستند و برای مرسولاتی از مدلهای دیگر بیشتر از حمل و نقل زمینی و یا دریایی استفاده می شود.
دانلود مقاله
